Cuốn sách Đắc Nhân Tâm hay nhất? Tâm khiêm hạ là gì?

"Làm sao để trở thành một người đạo đức?

"Làm sao để mọi người yêu quý mình?"

"Làm sao để trở thành một người tốt?"

Hồi còn đi học, cuốn sách yêu thích nhất của mình phải kể đến "Đắc Nhân Tâm", nhưng từ khi được nghe SP giảng "Tâm Khiêm Hạ", mình lại thấy ghét cuốn đó. vì SỰ TUYỆT VỜI CỦA TÂM KHIÊM HẠ -

TÂM KHIÊM HẠ

(trích lược TÂM LÝ ĐẠO ĐỨC_TT Thích Chân Quang)

   Lễ độ là dấu hiệu đầu tiên của khiêm hạ. Khi có hạnh khiêm hạ, tự nhiên ta luôn bày tỏ thái độ tôn trọng người khác qua lời nói và cử chỉ. Sự bày  tỏ như thế được gọi là lễ độ hay lễ phép.

   Cũng có trường hơp người bên trong kiêu căng, nhưng vẫn tỏ ra lễ phép vì quen cư xử theo tập tục, văn hóa của xã hội. Nhưng sự lễ phép đó vẫn có vẻ gượng gạo, không chân thành.

   Thái độ lễ phép được biểu hiện qua lối nói nhẹ nhàng, ân cần , kính cẩn, có nhiều tiếng dạ thưa đi kèm, tiếng xưng hô đại từ thích hợp.. Ngoài cách nói tôn trọng, lễ phép cũng bao gồm cách lắng nghe với vẻ chăm chú quý hóa những lời nói của người. Biết nghe cũng là biết tôn trọng.

   Rồi nhiều cử chỉ cũng được dùng để bày tỏ sự tôn trọng người như cúi chào, đưa và nhận bằng hai tay, khẽ cúi đầu khi buộc phải đi qua trước mặt người khác, vị trí đứng ngồi nằm hợp lý trong hoàn cảnh đó, tư thế đi dứng ngồi nằm đàng hoàng.

   Lớp trẻ bây giờ kém lễ độ hơn ngày xưa vì không được dạy dỗ kỹ lưỡng. Nhà trường không dạy kỹ, mà gia đình cũng không hướng dẫn. Chính vì thiếu lễ độ nên trẻ thiếu khiêm tốn : chính vì thiếu khiêm tốn nên trẻ dễ hư hỏng. Khi thấy trẻ hư hỏng nhiều quá thì nhà trường mới nhắc lại phương châm tiên học lễ hậu học văn,dù sao chúng ta cũng thiệt thòi mấy mươi năm về giáo dục nhân cách cho trẻ.

Xưng hô cẩn trọng

   Việt Nam ta có một ngôn ngữ mà hệ thống xưng hô đại từ rất phức tạp, bày tỏ rất rõ thái độ, vai vế, thành phần giữa người nói và người nghe. Vì vậy chúng ta phải cẩn thận khi sử dụng đại từ xưng hô cho khéo léo để bày tỏ sự tôn trong với người.

   Chúng ta nên bỏ chữ thằng, con trước trên gọi.Khi nói về người ở ngôi thứ 3 số ít hay nhiều nên tránh dùng chữ nó, bọn họ, mấy đứ đó...

   Chúng ta hay có một thói quen xấu kêu các nghệ sĩ bằng thằng, con.Người lớn kêu một cách khinh miệt nên trẻ con cũng bắt chước kêu như vậy . Thật là hỗ láo khi một đứa trẻ kêu thằng con với các nghệ sĩ đáng tuổi cha mẹ của bé.. Đây là một điểm đen trong văn hóa Việt Nam, làm tổn phước rất nhiều.

Biết lắng nghe ý kiến của người khác.

   Ý kiến của người nào chính là đại diện của người đó. Nếu ta tôn trọng con người , ta phải tôn trọng ý kiến của họ. Đó là nguyên tắc căn bản. Dĩ nhiên không phải ý kiến nào  cũng đúng, nhưng thái độ biết lắng nghe đã là biểu lộ sự tôn trọng con người. Khi lắng nghe ,ta sẽ đồng ý với một số điểm này và không đồng ý với một số điểm khác, nhưng điều quan trọng của đạo đức là biết quan tâm đến quan điểm của người khác trước.

   Nếu chúng cứ thích gạt ngang ý kiến của người khác, phải biết là kiêu mạn đã ngự trị trong tâm rồi.

   Không phải chúng ta chỉ học lẽ phải , đạo lý ở trường, mà phải biết học ngay trong cuộc đời. Trong người mà ta tiếp xúc, sẽ có rất nhiều điều đáng cho ta học hỏi từ nơi họ. Đôi khi ta nhìn thấy việc làm của họ và tìm thấy một bài học lớn ; đôi khi ta nghe một câu nói của họ và tìm thấy nhiều điều thú vị. Hầu hết ai cũng có những điểm hay ở đâu đó. Nếu khiêm tốn, chúng ta sẽ thu hoạch nhiều bài học bổ ích từ nhiều người trong cuộc sống. 

   Còn tâm kiêu mạn sẽ ngăn cản  khiến ta không thấy cái hay của người. Chính tâm kiêu mạn đã thúc đẩy chúng ta hay săm soi khuyết điểm của người và bỏ qua ưu điểm của họ. Vì tâm kiêu mạn, chúng ta muốn người chung quanh kém hơn để chỉ còn ta là hay giỏi. Cái khuynh hướng thích nghĩ xấu người khác cũng có nguồn gốc từ kiêu mạn.

   Còn khi khiêm hạ , ta thấy mình tầm thường nhỏ bé, tự nhiên ta dễ thấy ưu điểm của người để học hỏi. Đó là động cơ khiến ta biết lắng nghe ý kiến của người khác. Rồi những khi tìm thấy những điều hay của người, lòng chúng ta hoan hỷ tán thán. Và khi biết hoan hỷ trước ưu điểm của người, nhân quả sẽ cho chúng ta một quả báo lành tương tự ở vị lai.

   Tâm khiêm hạ giống như cái trũng sâu khiến cho bao nhiêu nước đổ dồn về. Người khiêm hạ sẽ từ từ lấy được vô số đức tính tốt trong thiên hạ. Lão Tử có câu nói nổi tiếng : Tại sao biển cả làm vua của trăm sông, bởi vì biển thấp mà sông cao nên các sông phải chầu về. Cũng vậy vì ta thấp xuống nên những ưu điểm của mọi người tìm về đọng lại. Nếu ta đứng lên cao như ngọn núi đá sừng sững thì các ưu điểm từ từ chảy đi mất cả. Khi kiêu mạn, ta sẽ ngày càng cô độc và cằn cỗi như ngọn núi đá khô khan đó.